Mofeta Tylicz
Inne nazwy: źródło nr 16
Dostęp: ogólnodostępne
Rodzaj wody: szczawa
Opłata: brak opłat
Czynne: cały rok
Godziny otwarcia: 10:00 - 17:00 w środy i soboty
Miejsce mofety: na terenie Osady Turystycznej Domki w Lesie
Adres: ul: Wolności 10, 33-383 Tylicz
Moje miejsce parkowania: bezpłatny parking przed Osadą Turystyczną Domki w Lesie
Lokalizacja GPS mofety: 49.39042, 21.00581
Droga do źródła: do parkingu drogą asfaltową. Dojście do parkingu do mofety 150 metrów.
Źródła, pijalnie w okolicy:
- Źródło Syhowne (około 500m.)
- Źródło Wędrowców (około 550 m.)
- Źródło T-7 Bradowiec (około 1,5 km.)
- Tyliczanka Zdrój Główny (około 2,6 km.)
Aktualizacja powyższych informacji: 31 sierpień 2023
Inne informacje o źródle:
- Źródło „Lisa” udostępnia szczawę mineralną typu HCO3-Ca+CO2
o mineralizacji 1,1g/dm3; pH 6,0; temperaturze 6,1oC; CO2 1,8 g/dm3;
Zawartość głównych jonów w dm3 wody: Na+ 16,5 mg; Ca2+ 188,0 mg;
Mg2+ 36,3 mg; Cl- 2,0 mg; SO4 2- 0,2 mg; HCO3 - 833,0 mg.
Źródło „Lisa” położone jest na terenie zrewitalizowanej mofety w Tyliczu,
należącej do ośrodka wypoczynkowego „Domki w lesie”. Znajdowała się tu
doświadczalna stacja terenowa Zakładu Badań nad algami Instytutu
Zootechniki w Krakowie. Hodowano tu glony jako źródło białka i składników
mineralnych, prawdopodobnie dla astronautów, wykorzystując CO2.
- Opis umieszczony na tablicy informacyjnej przy źródle:
Mofeta to naturalny wyrzut dwutlenku węgla z wnętrza ziemi. Występuje tylko w miejscach, gdzie znajdują się szczeliny w skorupie ziemskiej pozwalające na wydobywanie się tego gazu.
Dwutlenek węgla jest bezbarwny, bez zapachu i cięższy od powietrza. Wydobywanie się gazu można zauważyć, gdy przechodzi on przez warstwę wody, np. w źródle, oczku wodnym lub dnie potoku. Można też wtedy usłyszeć i zauważyć charakterystyczne bulgotanie.
Znajdująca się tutaj mofeta jest jedną z największych w Karpatach. Składa się z 11 połączonych ze sobą kręgów, 50,,bulgotek" (wyziew przez warstwę wody z charakterystycznym bulgotaniem) i dychawek" (wyziew suchy). Ilość gazu wydobywająca się z poszczególnych kręgów jest różna, podobnie jak kolor, smak i skład mineralny wody. Pomarańczowe błoto wokół mofety, nazywane rudawką, to zawierająca tlenki żelaza ochra, która strącana jest w postaci koloidalnego osadu ze zmineralizowanej wody.
Jak powstała mofeta
Rejon Krynicy-Zdroju, Tylicza i Muszyny charakteryzuje się skomplikowaną budową geologiczną. Na przełomie paleogenu i neogenu Karpaty wynurzyły się i pofałdowały. Powstały uskoki osadów fliszowych. Rozłamy tektoniczne ułatwiły migrację gazów z wnętrza Ziemi, tworząc mofety takie jak ta i liczne na tych terenach źródła wód mineralnych, często nasyconych dwutlenkiem węgla. W przeszłości wydobywająca się wraz z dwutlenkiem węgla ochra była używana jako naturalny pigment. Pierwsze pisemne informacje o mofecie w Tyliczu pochodzą z XVI wieku. Wydano wtedy przywilej na pozyskiwanie żelaza leśnego dla hamerni, czyli dawnych hut.
Czy wiesz, że...
W latach 50 XX wieku, właścicielem terenu był Instytut Zootechniki w Krakowie. Mofety zostały wtedy otoczone kręgami w celu pozyskiwania dwutlenku węgla do hodowli alg służących jako pokarm dla bydła. Program został po kilku latach zawieszony ze względu na brak ekonomicznego uzasadnienia takiej hodowli, a mofetę zasypano. W najbliższym otoczeniu mofety można jeszcze zaobserwować resztki betonowych koryt, w których hodowano algi.
Pozostała też legenda o tajnym programie badawczym produkcji białka i oczyszczania powietrza na potrzeby lotów kosmicznych, a bulgocąca woda zmieszana z ochrą i błotem nazywana była,,zupą Tiereszkowej".
W zagłębieniach terenu, gdzie gromadzi się CO2 wypierający powietrze, można czasami zaobserwować uduszone owady, jaszczurki, chrząszcze i inne, drobne zwierzęta, którym zabrakło tlenu do oddychania oraz sił do ucieczki. To dlatego Łemkowie zamieszkujący niegdyś te tereny wierzyli, że poprzez mofety oddycha piekło.
Komentarze
Prześlij komentarz